ابوالقاسم فردوسی توس

آرامگاه فردوسی مشهد

ابوالقاسم فردوسی توسی، شاعر حماسه سرای ایرانی است که در سال ۳۲۹ هجری قمری در توس خراسان متولد شد و در سال ۴۱۶ هجری قمری در گذشت. به عقیده ی بسیاری از کارشناسان، وی را می توان بزرگترین سراینده ی پارسی ‌گو دانست که موفق شد در مدت زمان زندگی اش به یکی از بزرگترین کارها دست بزند و شاهنامه را بسراید. وی به القاب دیگری همچون حکیم سخن، حکیم توس و استاد سخن نیز شهرت دارد و در سراسر جهان زبانزد خاص و عام است. هنگامی که زبان دانش و ادبیات در ایران زبان عربی بود، فردوسی با سرودن شاهنامه توانست جانی تازه به فرهنگ ما ببخشد و همه ی ما جاودانگی زبان فارسی را تا به امروز مدیون تلاش های او هستیم. در این مقاله از آس چارتر قصد داریم اطلاعاتی در مورد آرامگاه فردوسی در اختیار شما قراردهیم. شما می توانید با تهیه بلیط لحظه آخری از سایت آس چارترازتخفیفات ویژه ای برخوردارشوید.

شاهنامه فردوسی

شاهنامه کتابی است که در آن نزدیک به ۶۰۰۰۰ بیت وجود دارد و به عنوان یکی از بزرگ ترین و برجسته ترین سروده های حماسه ای جهان از آن یاد می شود که نتیجه ی دست کم سی سال رنج و تلاش فردوسی است. این شاهکار ادبی، اسطوره‌ها، افسانه ها و تاریخ ایران را از آغاز تا حمله اعراب به ایران در سده ی هفتم و در چهار دودمان پادشاهی پیشدادیان، کیانیان، اشکانیان و ساسانیان به تصویر می کشد و سه بخش اسطوره‌ای (از روزگار کیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش کاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسکندر تا گشایش ایران به دست اعراب) را در بر دارد.

 معماری آرامگاه فردوسی

ساختمان فعلی آرامگاه فردوسی و موزه توس که الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش بود به دستور انجمن آثار ملی در سال ۱۳۴۳ آغاز و با نظارت مهندس هوشنگ سیحون در سال ۱۳۴۷ به انجام رسید. نمای بیرونی بنا شامل عناصر تزئینی هخامنشی به خصوص ستونها و سرستونها است و اشعاری که بر اضلاع چهارگانه بنا نگاشته شده از حکیم فردوسی و معرف اندیشه و شخصیت وی می‌ باشد. بخش فوقانی بنا بصورت توخالی ساخته شده و فضای داخلی آن نیز علاوه بر الهام گرفتن از معماری دوره اشکانی شامل 20 ستون مرمری در پائین و 8 ستون در بخش فوقانی است. در بخش هایی از آرامگاه نیز دیوارنگاره‌هایی از فریدون صدیقی نصب گردیده که نمایش صحنه هایی از روایات شاهنامه است. ساختمان فعلی آرامگاه فردوسی الهام گرفته از شیوه معماری هخامنشی به ویژه آرامگاه کوروش بود. بنای کنونی دارای نهصد متر سطح زیربنا، و ساخته شده از بتون و سنگ و کاشی است. بخش فوقانی بنا، که در اجرای اولیه توپر بود این بار میان ‌تهی ساخته شد. سقف داخلی آن هم با کاشی ‌کاری معرق و متأثر از عناصر تزیینی دورهٔ هخامنشی و عصر فردوسی روکاری شد. دیوارهای آن هم تماماً با سنگ هایی از منطقهٔ توس نماسازی شد. هیأت کلی بنا آرامگاه کوروش بزرگ در پاسارگاد را تداعی می‌ کند.

تاریخچه ساخت آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی فراز و نشیب های بسیاری را در طول تاریخ پشت سر گذاشته است. در تاریخ آمده است که پس از مرگ فردوسی به دلیل پیروی وی از مذهب شیعه، پیکرش را در هیچ گورستانی نپذیرفتند و به ناچار در باغ خودش درون شهر تابران توس، نزدیک به دروازه شرقی شهر رزان به خاک سپرده شد. با وجود اینکه آرامگاهی بر فراز مقبره وی وجود نداشت؛ اما باز هم اهل دانش و معرفت بر سر مزارش حاضر می شدند و ارادت خود را نسبت به این شاعر بزرگ ابراز می کردند. بر اساس پیشگفتار شاهنامه بایسنقری (تنها شاهنامه اصلی و سالم باقیمانده در جهان) نخستین بار، توسط ارسلان حاذب که از سرداران سلطان مسعود غزنوی و از شیفتگان فردوسی بود، آرامگاهی بر فراز مقبره فردوسی ساخته شد. در اردیبهشت سال ۱۳۰۵ کیخسرو شاهرخ، نماینده زرتشتیان در مجلس شورای ملی، ماموریت یافت که با گروهی از طرف انجمن همراه شود و برای تعیین محل دقیق خاکسپاری فردوسی به توس برود. آنها در باغی به وسعت ۲۳۰۰۰ مترمربع، متعلق به حاج میرزا علی، قایم مقام نایب التولیه (کسی که به نیابت متولی، تولیت موقوفه ای را تعهد کند)، تخت گاهی به طول ۶ و عرض ۵ متر یافتند و متوجه شدند که همان مدفن فردوسی است. حاج میرزا محمدعلی، باغ را برای ساخت آرامگاه به رضاشاه تقدیم کرد و او نیز آن را به انجمن آثار ملی بخشید. حسین ‌ملک  موسس موزه و کتابخانه ملک نیز ۷۰۰۰ مترمربع از زمین های اطراف باغ را به انجمن وقف کرد تا مجموعه زمین برای احداث آرامگاه به ۳۰۰۰۰ متر مربع برسد. بنای آرامگاه از کف ۱۸ متر ارتفاع داشت و مقبره در وسط آن قرار می گرفت. سنگ مرمر نفیسی بر روی مقبره گذاشته شد که یک متر بالاتر از کف قرار داشت. یک ایوان ۴۰ متری بنا را احاطه می کرد و سقف آن مزین به کاشی های معرق و مقرنس بود. مقبره و ایوان آرامگاه را از سیمان و آهن و ... ساخته و با سنگ مرمری بنام سنگ خلج تزیین شد. اشعار کتیبه‌ها را به خط استاد عمادالکتاب نوشته و سپس بر سنگ های نما انتقال دادند و تصاویری از شاهنامه توسط بهترین حجاران بر روی دیوارها حک کردند. ساخت آرامگاه جدید که مقدماتش در سال ۱۳۱۱ آغاز شده بود، پس از ۱۸ ماه تلاش و پیاده سازی طرح های متعدد خاتمه یافت و برای افتتاح در جشن هزاره فردوسی در سال ۱۳۱۳ آماده شد. جالب است بدانید برای تامین کسری هزینه های ساخت این آرامگاه ۱۶۰۰۰۰ بلیت بخت‌آزمایی ده ریالی چاپ و از طریق شعبه‌های بانک ملی ایران توزیع کردند. برای بازدید از این بنای زیبای تاریخی از سایت آس چارتر بلیط هواپیما بندرعباس مشهد را تهیه نمایید وسپس سفر کنید.

بازسازی آرامگاه فردوسی

 در ساخت مجدد بنای آرامگاه، ابتدا جنس خاک و سایرعناصروعوامل دخیل در کار را بررسی و سپس شروع به کار کردند. برای آنکه ظاهر بنا حفظ شود از قسمت های مختلف آن عکس گرفتند و سنگ های نما پس از تخریب شماره گذاری شد. پس از خاکبرداری به عمق ۵ متر در ابعاد ۳۰ در ۳۰ متر، پی بنا با بتن احداث شد و سایر قسمت های بنا با مصالح مقاوم و مرغوب مانند سیمان ،آهن و سنگ مجددا ساخته شدند. مهندسان، بنای جدید را بر ستون های متعددی استوار کردند که ۲۴ ستون در زیرزمین (همان طبقه اول) و ۸ ستون در طبقه دوم قرار داشت. قطر ستون ها را  ۷۰ سانتیمتر در نظر گرفتند و به شکل بیست گوشه منظم ساختند. تزیین نما با همان سنگ های بنای قبلی صورت گرفت و قسمت های داخلی بنا با سنگ های مرمرپوشانده شد.

نمای بیرونی آرامگاه فردوسی

نمای بیرونی بنای فعلی شبیه بنای پیشین است؛ اما تفاوت هایی نیز در آن به چشم می خورد. مثلا در گذشته داخل آن کوچکتر و کم‌عمق ‌تر و دارای دو ورودی کم‌عرض شرقی و غربی بود. بخش بالایی بنا نیز که در ساخت پیشین، توپر بود، این بار میان تهی احداث شد. نماسازی دیوارهای بنا نیز با سنگ هایی از منطقه توس صورت پذیرفت و کاشی کاری و تزیین زیر زمین با کاشی های معرق و با الهام از عناصر تزیینی دوران هخامنشی و دوره حیات فردوسی (قرن چهارم هجری) انجام شد. سنگ نوشته ها و نقش برجسته ها در مورد فردوسی و ... نیز به کار گرفته شدند و بر جذابیت بنا افزودند.

باغ آرامگاه فردوسی

باغ آرامگاه که حدود شش هکتار مساحت، و یک موزه و کتابخانه دارد، سالانه بیش از یک میلیون زائر و شیفتهٔ فردوسی را می‌ پذیرد. با این همه فضلای اهل ادب ایران این مجموعه را درخورشأن رفیع فردوسی نمی‌ دانند و در صدد توسعه و آبادی آنند. آس چارتربهترین مرجع ارائه دهنده بلیط چارتر یزد مشهد در شهر مشهد می باشد.

حقایقی جالب درباره بازسازی آرامگاه فردوسی

گفته می شود در ساخت بنای آرامگاه از ملات ساروج استفاده شده بود و به راحتی تخریب نمی شد بنابراین برای جدا کردن سنگ ها، چاله ای کنده و باروت برای انفجار کار گذاشته می شد. پس از انفجار، سنگ ها از بنا جدا و شماره گذاری می شد. سپس آنها را به قسمت دیگری از باغ انتقال می دادند تا بعدا دوباره به همان ترتیب روی هم سوار شوند. در طول ۴ سال بازسازی بیش از ۲۵۰ کارگر مشغول به کار بودند. در آن زمان حقوق یک سرکارگر ۱۷ تومان بوده و کارگران هم بسته به زور بازوی ‌شان از ۳ تومان تا ۴ تومان و ۵ قِران دریافت می کردند. در اسناد، بودجه بازسازی کل آرامگاه نزدیک به ۷ میلیون است که بیشتر آن را از طریق فروش بلیت بخت آزمایی تامین کردند. سنگ مزار فردوسی و سنگ تصویر فروهر از جمله سنگین ترین سنگ های این مجموعه هستند که وزن تقریبی آن ها را چهار تن تخمین می زنند. در جریان این بازسازی استخوان های فردوسی یک بار از قبر بیرون آورده شده و پس از ساخت آرامگاه دوباره به سرجای خود بازگردانده شده است. این کار توسط فردی به نام قاسم ارفع صورت گرفته است. به هنگام نبش قبر دو جمجمه از مدفن فردوسی بیرون آمد که کسی پاسخی برای آن نیافته و برخی احتمال می دهند که شخص دیگری نیز در اینجا دفن بوده است. تمامی سنگ های مورد استفاده در بازسازی آرامگاه توسط مهندس حسین جودت، نماینده شرکت ایتالیایی کاجته به این مکان آورده شده اند.

کشف آثار باستانی و احداث موزه

در گذشته در شمال غربی مجموعه، چایخانه سنتی به وسعت ۶۰۰ متر مربع برای استراحت بازدیدکنندگان وجود داشت؛ اما کشف آثار باستانی در شهر قدیم توس و همچنین اهدای اشیای تاریخی توسط افراد مختلف، سبب شد تا در سال ۱۳۶۱، این قسمت به موزه تبدیل شود و پذیرای علاقه مندان باشد.

محل دفن یکی از شعرای بزرگ کشورمان

مقبره خسرو آواز ایران، استاد محمد رضا شجریان و شاعر نامدار ایرانی، اخوان ثالث در باغ این آرامگاه قرار دارد. این شاعر گرانقدر توانست با تلاش بی پایان خود قدم مهمی را در حفظ زبان پارسی بردارد. شما می توانید ازسایت آس چارتر به صورت آنلاین بلیط هواپیما خود را تهیه نمایید.

امکانات آرامگاه فردوسی

وجود کافه، رستوران و امکانات مناسب در باغ این مجموعه فرصت خوبی را برای گذراندن اوقاتی خوش به شما می دهد.

مسیردسترسی آرامگاه فردوسی

آرامگاه فردوسی آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی توسی در میان باغی مصفا به فاصله 20 کیلومتری شمال شهر مشهد واقع شده است. و همچنین این آرامگاه در ۲۸ کیلومتری غرب روستای پاژ، زادگاه فردوسی قرار دارد و از 12 فروردین سال 1342 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.